Czytanie ze zrozumieniem wyćwicz na podstawie podręczników i matur z ubiegłych lat.
Wypracowanie to nie jest taka trudna sprawa, piszesz najpierw 3-4 zdania dookoła utworu, np. o twórcy tekstu czy o epoce w której powstał utwór i kończysz tę część tezą, która wynika z zadanego tematu, następnie opisujesz wszystko to, co masz w utworze, w zależności od rodzaju literackiego - np. przy liryce piszesz o typie liryki, podmiocie lirycznym, temacie utworu, sytuacji lirycznej, o budowie, możesz napisać czy tytuł ma jakieś znaczenie, nie pisz, że podmiotem jest autor, bo to jedynie na podstawie wątków autobiograficznych przy niektórych tekstach można podać, z kolei przy epice piszesz chociażby świat przedstawiony (czas i miejsce akcji, krótkie wspomnienie o bohaterach), coś o narratorze - obiektywny/subiektywny itp. Poszukaj sobie tych wyznaczników gdzieś w internecie, jak nie znajdziesz i nie zapomnę to zeskanuję później te wyznaczniki jak ja mam. Później dajesz analizę - prawie każda linijka tekstu lub każdy wers poddajesz analizie, dopiero jak totalnie nie możesz nic napisać o danym wersie to przechodzisz do następnego. I jeżeli występuje jakiś motyw, topos to warto się popisać wiedzą w tym miejscu. Dalej piszesz o kontekście (to jest już czwarty akapit) - tutaj dowolnie, jak masz dwa utwory dotyczące szlachty to o szlachcie, jak o obozach koncentracyjnych to możesz dać jakiś przykład, coś o II wojnie napisać z tym związanego, a jeżeli np. temat pracy taki: Wątki autobiograficzne w utworach Kochanowskiego, to w kontekście powinieneś umieścić inne jego utwory, w których zamieszcza wątki autobiograficzne, te których nie poddałeś analizie. Kończysz takim podsumowaniem, w którym możesz pisać "ze względu na ..., można stwierdzić, że ..." itp., do tego piszesz, że "zdania takie a takie doskonale podkreślają opinię, że (i tutaj powtarzasz tezę)".
Przede wszystkim warto znać inne lektury, różne motywy, wyznaczniki poszczególnych rodzajów literackich, epok, fajnie jakbyś znał wyznaczniki chociaż najważniejszych gatunków literackich.
*edit
Jeszcze jedno, jak nie jesteś pewien, czy dany utwór napisał ten albo ten, albo jak miał na imię autor to lepiej to pomiń, stracisz maksymalnie 1-2 punkty z klucza, albo jeżeli nie wiesz z jakiej epoki pochodzi utwór, bo jak napiszesz o Kochanowskim, że pisał w czasach średniowiecza albo oświecenia to może dojść do sytuacji, w której sprawdzający zaliczy Ci błąd rzeczowy, a jego skutki są trochę mało przyjemne...
*edit2
LIRYKA:
podmiot liryczny; sytuacja liryczna; typ liryki (bezpośrednia, maski, apelu, pośrednia, może patriotyczna); temat tekstu; budowa (x strof, po y wersów, być może tyle samo zgłosek w każdym wersie, np. trzynastozgłoskowiec); gatunek (hymn, oda); znaczenie tytułu + warto wspomnieć o autorze, ewentualnie o epoce, w której tworzył, jeżeli w utworze występuje np. patos to możemy o tym wspomnieć tutaj albo przy analizie (w trzecim akapicie) - to już zależy od nauczyciela jak podaje
EPIKA:
narrator, temat, czas i miejsce akcji we fragmencie, umiejscowienie fragmentu w całości (np. wydarzenia opisane w tekście mają miejsce po ..., a przed ...), gatunek (np. powieść itp.), bohaterowie we fragmencie, sposób ukazania świata, rodzaj stylistyki językowej (czy jest styl wysoki, może jakieś kolokwializmy)
DRAMAT:
bohaterowie, czas i miejsce, gatunek (tragedia, komedia), didaskalia (tekst poboczny - o czym informuje), temat, umiejscowienie fragmentu w całości, język (może zasada decorum na przykład).
To są wyznaczniki do drugiego akapitu - do rozpoznania wstępnego, bo to jest podzielone mniej więcej na wstęp, rozpoznanie wstępne - informacje o tekście, analizę - ukryte znaczenie utworu, kontekst i podsumowanie. Jeszcze dodam, że w przypadku utworów epickich lub dramatów w kontekście możemy pisać o całym utworze, tylko tutaj znowu trzeba uważać, aby z tego nie wyszło jakieś streszczenie.
Warto też zapamiętać takie słówka jak chociażby vanitas (często w utworach barokowych), toposy Matki Ojczyzny lub Matki Okrętu, koncept (w rozpoznaniu - np. koncept oparty o wyliczanie wad czegoś...). Dwie prace miałem okazję już napisać, nie było tragedii, ale to były epoki omawiane już na lekcjach, a jednak przy egzaminie z wszystkich epok nie wiem z której dostanę utwór do przeanalizowania.
I sory za ten długi post, na prośbę autora tematu dopisałem te wyznaczniki.
Matura-Język Polski
Zakładki